Dieta w zespole jelita drażliwego – zasady i zalecenia przy IBS

Zespół jelita drażliwego to zaburzenia czynnościowe jelit przebiegające z bólem lub dyskomfortem brzucha i powiązane z defekacją i/lub zmianą rytmu wypróżnień. Jak powinna wyglądać dieta przy jelicie drażliwym? Co jeść, a czego nie jeść w zespole jelita drażliwego? Dowiedz się, jak z pomocą odpowiedniego jadłospisu złagodzić nieprzyjemne dolegliwości i poprawić stan zdrowia.

Spis treści:

1. Jak powinna wyglądać dieta przy zespole jelita drażliwego?
2. Dieta w zespole jelita drażliwego – co jeść?
   • Kawa a zespół jelita drażliwego
3. Dieta w zespole jelita drażliwego – czego nie jeść?
4. Dieta na jelito drażliwe – przepisy

Jak powinna wyglądać dieta przy zespole jelita drażliwego?

IBS (irritable bowel syndrome) należy do najczęściej występujących zaburzeń czynnościowych przewodu pokarmowego. Wielu chorych nie wie, jak radzić sobie w przypadku tego schorzenia i co jeść, by uspokoić jelita.

Dieta na zespół jelita drażliwego powinna być dopasowana indywidualnie – musi uwzględniać stan zdrowia pacjenta i objawy ZJD (w celu ich monitorowania zaleca się prowadzenie dziennika żywieniowego).

Sprawdź także: Dieta low FODMAP – wesprzyj swoje jelita

Objawy zespołu jelita drażliwego zazwyczaj są przewlekłe, naprzemiennie występują okresy zaostrzeń i remisji. Często dolegliwości są powiązane ze spożywaną żywnością np. FODMAP. Rekomendacje wielu towarzystw naukowych nie są jednak całkowicie zgodne co do tego, czy u pacjentów z zespołem jelita drażliwego należy wprowadzić najpierw dietę low FODMAP, czy może jedynie pewne modyfikacje dietetyczne.

Jadłospis diety na jelito drażliwe ma na celu złagodzenie objawów i może opierać się na zasadach diety low FODMAP. Zazwyczaj zaleca się wprowadzenie krótkoterminowej próby trwającej kilka tygodni, ale pierwszy etap diety nie powinien trwać dłużej niż 6 tygodni. Przed wprowadzeniem diety należy wykluczyć występowanie zaburzeń odżywiania czy innych przeciwwskazań. Dieta low FODMAP powinna być stosowana pod okiem doświadczonego dietetyka, który poinstruuje szczegółowo pacjenta, jakich produktów należy unikać, a jakie oraz w jakiej porcji są dozwolone. Po braku pozytywnej odpowiedzi na zastosowaną dietę low FODMAP, po określonym czasie należy przerwać ten model żywienia i zastosować inny sposób leczenia. W niektórych chorobach jelit zastosowanie mają dieta lekkostrawna i gotowanie na parze. Pomóc może nasza lekkostrawna dieta pudełkowa. Dla chorych inspiracją w komponowaniu jadłospisu bywa też jeden z najzdrowszych modeli żywienia, czyli dieta śródziemnomorska. Jeśli jednak żadna zastosowana dieta nie działa i dolegliwości nie ustąpiły lub się nasiliły, koniecznie skonsultuj swoje objawy z lekarzem i dietetykiem.

Sprawdź także: Dieta lekkostrawna – na czym polega?

Dieta w zespole jelita drażliwego – co jeść?

Oprócz diety low FODMAP można także spróbować wprowadzić inne modyfikacje dietetyczne, które mogą pomóc zmniejszyć objawy związane z ZJD. Jadłospis w zespole jelita drażliwego powinien zawsze być dopasowany indywidualnie i uwzględniać odpowiednie porcje posiłków i reakcje organizmu pacjenta. Osobom z zespołem jelita drażliwego zaleca się, aby posiłki były spożywane regularnie w ciągu dnia oraz bez pośpiechu. Nie zaleca się pomijania posiłków lub pozostawiania długich przerw pomiędzy posiłkami. Należy również zadbać o odpowiednie nawodnienie organizmu. Zaleca się wypijanie co najmniej 8 szklanek płynów w ciągu doby, szczególnie wody, napojów bezkofeinowych np. ziołowych herbat. U osób zmagających się ze wzdęciami i nadmiernymi gazami pomocne może okazać się włączenie do diety owsa np. pod postacią owsianek lub siemienia lnianego (1 łyżka stołowa dziennie).

Kawa a zespół jelita drażliwego

Kawa jest jednym z napojów, który może mieć wpływ na objawy zespołu jelita drażliwego. Zawiera kofeinę, która może pobudzać przewód pokarmowy i zwiększać perystaltykę jelit, co może prowadzić do zaostrzenia biegunek. Jednak reakcja na kawę może być indywidualna i nie każda osoba z IBS będzie odczuwać negatywne skutki. Niektórym osobom z IBS kawa może nawet przynosić ulgę, ponieważ działa jako środek przeczyszczający, co może być korzystne w przypadku zaparć. Zawsze zaleca się zatem monitorowanie reakcji organizmu na spożywanie kawy i innych potencjalnie drażniących pokarmów i napojów oraz konsultację z lekarzem lub dietetykiem w celu ustalenia najlepszych strategii żywieniowych dla złagodzenia objawów IBS. Często zaleca się również ograniczenie spożycia kawy lub wybór alternatyw o niższej zawartości kofeiny, takich jak kawa bezkofeinowa lub herbaty ziołowe.

Dieta w zespole jelita drażliwego – czego nie jeść?

Czy istnieją jakieś produkty zakazane przy zespole jelita drażliwego? Jest to kwestią indywidualną. Istnieją jednak pewne produkty i czynniki, którym warto się przyjrzeć, jeśli cierpisz na zespół jelita drażliwego. Pomocne przy ZJD może być ograniczenie:

• owoców – do 3 porcji w ciągu dnia, przy czym porcję stanowi około 80 g owoców,
• kawy i herbaty – do 3 filiżanek w ciągu dnia,
• żywności wysokobłonnikowej, np. mąki lub pieczywa pełnoziarnistego, makaronu pełnoziarnistego czy brązowego ryżu,
• alkoholu oraz napojów gazowanych,
• skrobi opornej, tzn. skrobi, która nie jest trawiona w jelicie cienkim i która trafia do jelita grubego w formie niezmienionej. Skrobia oporna często jest składnikiem żywności przetworzonej lub poddawanej ponownej obróbce termicznej.

U osób z biegunką pomocne może być także unikanie w diecie sorbitolu – sztucznej substancji słodzącej, która znajduje się w wielu produktach słodkich bez cukru, dla cukrzyków czy osób odchudzających się (np. jogurtach, gumach do żucia, słodyczach bez cukru) i napojach typu light.

W przypadku zastosowania jadłospisu low FODMAP w diecie ograniczone powinny zostać:

• fruktoza, np. zawarta w owocach: jabłkach, wiśniach, winogronach, gruszkach, arbuzach, dojrzałych bananach i suszonych owocach oraz w warzywach: szparagach, przetworach pomidorowych, słodzikach, miodach, syropie z agawy i wszystkich produktach z syropem fruktozowym.
• laktoza, np. mleko lub jego przetwory, np. sery czy komercyjne jogurty, ale można spożywać warianty bez laktozy. Często dobrze tolerowane przez pacjentów są śmietanka czy masło, ze względu na niską zawartość laktozy.
• galaktoza, np. nasiona strączkowe, np. fasola, soczewica, ciecierzyca, bób,
• fruktany, np. grzyby, warzywa takie jak: kapusta, czosnek, cebula, por, przetwory pomidorowe, brokuły, brukselka, zielony groszek,
• poliole, np. słodziki: sorbitol, ksylitol, maltitol, izomalt oraz te obecne w owocach: awokado, brzoskwiniach, śliwkach, wiśniach.

Dieta na jelito drażliwe – przepisy

Omlet z malinami i bananem

Składniki:

• pół niedojrzałego banana
• 2 jajka
• 50 g malin
• 40 g jogurtu naturalnego bez laktozy
• 40 g płatków jaglanych
• 1 łyżka oliwy z oliwek
• szczypta cynamonu

Sposób wykonania:

Jaja zblenduj z płatkami i bananem. Na patelni rozgrzej oliwę i wylej przygotowaną masę. Smaż z obu stron. Omlet podawaj z jogurtem i pozostałymi owocami.

Dorsz pieczony z camembertem

Składniki:

• 200 g dorsza
• pół krążka sera camembert
• 1 łyżka oliwy z oliwek
• 2 szczypty pieprzu czarnego
• 3 szczypty suszonego rozmarynu
• szczypta soli

Sposób wykonania:

Rybę umyj, osusz i natrzyj oliwą. Posyp solą i dodaj pozostałe przyprawy. Rybę połóż na folii aluminiowej, na wierzch połóż cienkie kawałki sera. Całość zawiń w sakiewkę. Piecz w piekarniku nagrzanym do 190°C przez 20–25 minut.

Jeśli nie masz czasu na przygotowywanie zdrowych posiłków i właściwie opracowanie jadłospisu albo po prostu nie wiesz, jaka dieta na jelito drażliwe może okazać się skuteczna w Twoim przypadku, dobrym rozwiązaniem może okazać się odpowiednio dobrana przez dietetyka dieta pudełkowa.